GÖZYAŞI KANAL TIKANIKLIKLARI

GÖZ YAŞI KANAL TIKANIKLIĞI

Gözyaşı kanalı göz yüzeyi ile burun boşluğu arasında bir takım kanalcıklardan oluşan bir sistemdir. Bu kanalın herhangi bir yerinde ortaya çıkan tıkanıklık gözde sulanma ile kendisini gösterir.

Gözyaşı yolları her iki göz kapağının iç tarafında bulunan toplu iğne başı büyüklüğündeki deliklerden (punktum) başlar ve burnun alt kısmına kadar uzanarak burun boşluğuna açılır. Ağlayınca burnun akması gözle burun arasındaki bu bağlantı nedeni iledir. Punktumlar kanalikül adı verilen yaklaşık 1 cm uzunluğundaki küçük kanallarla devam ederek birleşir ve ortak kanalikülü oluşturur. Ortak kanalikül göz yaşı kesesine açılır. Göz yaşı kesesi ana göz yaşı kanalı ile devam ederek burun boşluğuna açılır. Punktumlar adı verilen deliklerden başlayarak bu kanalın hemen her bölgesinde farklı nedenlere bağlı olarak tıkanıklıklar oluşabilmektedir.

PUNKTUM TIKANIKLIĞI

Üst ve alt kapaklarda bir tane punktum bulunur. Punktum adı verilen bu delikler vasıtasıyla göz yüzeyindeki gözyaşı kanala girer. Bu deliklerin genişliği kişiden kişiye değişkendir. Göz yüzeyinde ve göz yaşı kanalı içindeki enfeksiyonlar nedeniyle bu delikler daralabilir ve tamamen tıkanabilirler. Bu durumda punktoplasti adı verilen operasyonla bu delikler kalıcı olarak genişletilir.

BEBEKLERDE GÖZ YAŞI KANAL TIKANIKLIĞI

Bebeklik döneminde göz sulanması sık rastlanan bir durumdur. Bebeklerdeki göz sulanmasının en sık görülen nedenlerinden bir tanesi göz yaşı kanal tıkanıklığı durumudur. Bebeklerde göz yaşı kanal tıkanıklığı genellikle kanalın buruna açılan en son kısmında görülür. Bu bölgede Hasner valvi adı verilen bir zar bulunur. Bu zarın doğumda tam olarak açılmamasından dolayı o bölgede tıkanıklık ortaya çıkar. Bu durum genellikle doğumdan 1-2 ay sonra gözde sulanma ve çapaklanma ile kendini gösterir. Bir veya iki gözde birden olabilir. Göz yaşı üretimi genellikle doğumdan 2 ay sonra başladığı için ilk aylarda sulanma görülmeyebilir. Tıkanıklık ile birlikte enfeksiyon görülebilir. Enfeksiyon durumunda gözde çapaklanma, kirpiklerde yapışıklık ve gözde kızarıklık olur. Bu süre içinde gözde oluşan enfeksiyonla mücadele edilir. Oluşan çapaklar kaynatılıp soğutulmuş ılık suyla yumuşatılarak temizlenir. Bebek şampuanı kullanılarak göz kapağı yıkanır ve antibiyotik damla kullanılır.

BEBEKLERDE GÖZ YAŞI KANAL MASAJI

Bebeklik döneminde göz sulanması sık rastlanan bir durumdur. Bebeklerdeki göz sulanmasının en sık görülen nedenlerinden bir tanesi göz yaşı kanal tıkanıklığı durumudur. Bebeklerde göz yaşı kanal tıkanıklığı genellikle kanalın buruna açılan en son kısmında görülür. Bu bölgede Hasner valvi adı verilen bir zar bulunur. Bu zarın doğumda tam olarak açılmamasından dolayı o bölgede tıkanıklık ortaya çıkar. Bu durum genellikle doğumdan 1-2 ay sonra gözde sulanma ve çapaklanma ile kendini gösterir. Bir veya iki gözde birden olabilir. Göz yaşı üretimi genellikle doğumdan 2 ay sonra başladığı için ilk aylarda sulanma görülmeyebilir. Tıkanıklık ile birlikte enfeksiyon görülebilir. Enfeksiyon durumunda gözde çapaklanma, kirpiklerde yapışıklık ve gözde kızarıklık olur. Bu süre içinde gözde oluşan enfeksiyonla mücadele edilir. Oluşan çapaklar kaynatılıp soğutulmuş ılık suyla yumuşatılarak temizlenir. Bebek şampuanı kullanılarak göz kapağı yıkanır ve antibiyotik damla kullanılır.

PROBING (SONDALAMA) OPERASYONU

Bebeklerdeki göz yaşı kanal tıkanıklığı yüzde 90 ihtimalle ilk 1 yıl içinde kendiliğinden açılır. Bu nedenle bebek 1 yaşını doldurana kadar beklenir. Ancak açılamadığı durumlarda fazla beklemeden 'probing' yani sondalama adı verilen bir operasyon uygulanır. Bu operasyon genel anestezi altında yapılır. İnce bir sonda göz yaşı kanalına sokulur ve ilerletilerek tıkanıklık olan yerdeki zar açılır. Bu operasyon için 12 ay doldurulduktan sonra fazla beklememek gerekir. Çünkü zaman ilerledikçe operasyonun başarı oranları azalmaktadır. 

Probing operasyonu 15 dakika kadar sürmektedir. Ameliyatta herhangi bir kesi yapılmaz, ağrısız ve kansızdır. Ameliyat sonrası göz kapatılmaz, 1 hafta damla kullandırılır. İlk sondalama ile açılmayan bebeklere 2 ay sonra 2. sondalama yapılabilir, yine açılmazsa göz yaşı yollarına tüp takılır. Tüp 3 – 6 ay yerinde bırakıldıktan sonra alınır. Sondalama beş yaşından sonra etkili olmadığı için genelde uygulanmaz, geç kalınan, tekrarlanan sondalama ve tüp takılması girişimlerine rağmen açılmayan olgulara DSR denilen ameliyat gerekir.

ERİŞKİNLERDE GÖZ YAŞI KANAL TIKANIKLIĞI

Göz yaşı yollarının punktumdan sonraki ikinci kısmı kanalikül denilen kapaklardan göz yaşı kesesine uzanan küçük kanallar ve bunların keseye girmeden hemen önce birleşerek oluşturduğu ortak kanaliküldür. Bu kısımlarda oluşan darlık veya tam tıkanmalarda da genelde sadece sulanma şikayeti olur, çapaklanma veya iltihabi akıntı olmaz. Tıkanıklık sadece bu kısımdaysa ve ana kanal açıksa açık ameliyatsız sadece kanaliküllere tüp takılması tedavide yeterlidir. Bu tüp 3-6 ay kaldıktan sonra çıkarılır.

Göz yaşı kanal tıkanıklıklarının büyük bölümünü ana gözyaşı kanal tıkanıklıkları oluşturur. Bu hastalarda gözde sulanma , çapaklanma, ağrı, kızarıklık iltihaplı akıntı şikayetleri vardır. Zaman zaman akut enfeksiyon atakları da oluşabilir. Enfeksiyon olduğunda burun kökünde ağrı, şişlik, kızarıklık oluşur ve ağızdan antibiyotik kullanılması gerekir. Ana göz yaşı kanal tıkanıklığının tedavisi cerrahidir.

DSR AMELİYATI

Ameliyatta göz yaşı kesesi buruna ağızlaştırılır. DSR diye bilinen bu ameliyat 3 şekilde yapılabilir. Birincisi burun kökünden 1 cm cilt kesisi ile girilerek yapılan açık yöntem, ikincisi burundan girilerek yapılan endoskopik yöntem, üçüncüsü punktumdan (göz pınarından) girilerek yapılan lazer DSR yönetemidir. Bu üç yöntem içinde en sık uygulanan ve başarı oranı en fazla olan (%80-90) cilt yoluyla yapılan açık (eksternal DSR) yöntemidir. Bu yöntemin en büyük dezavantajı ciltte iz bırakabilmesidir. Buna rağmen cilt kesisini mümkün olduğunca küçük yapan tecrübeli cerrahlarda bu ihtimal yok denecek kadar azdır. Açık yöntemde ameliyat süresi ortalama 45 dakikadır. Lokal veya genel anestezi altında uygulanabilir. Ameliyat sonrasında burun kanaması olmasın diye gerekirse 2 günlük burun tamponu konabilir. Eşlik eden punktum ve kanalikül darlığı veya tıkanıklığı yoksa tüp takılmasına gerek yoktur.

HANGİ YÖNTEM DAHA İYİDİR?

Diğer iki yöntem ciltte iz kalma riski olmaması, ameliyat süresinin kısa olması, daha hızlı iyileşmesi, kanama riskinin daha az olması gibi avantajlara sahip olmasına rağmen ikisinin de başarı oranı açık ameliyata göre daha düşüktür ve daha sık tüp takılmasını gerektirir. Kanal tıkanıklıklarının ilk elden başarılı olarak ameliyat edilmesi önemlidir. Çünkü tekrarlayan kanal tıkanıklıklarının tedavisi daha zor ve ameliyat başarısı daha düşüktür ve hemen hepsinde tüp takılmasını gerektirir. Kanal ameliyatlarında tüp gerekmedikçe takılmamalıdır. Çünkü bazen takılan silikon tüpe karşı oluşan reaksiyon bizzat tıkanma sebebi olabilmektedir. Hangi yöntemle yapılırsa yapılsın DSR ameliyatında yapılan şey aynıdır. Göz yaşı kesesi ile burun zarı arasındaki ince kemik çıkarılır ve kese burun boşluğuna ağızlaştırılır. Çıkarılan bu kemik 1 cm boyutlarındadır ve yüzde bir deformasyon oluşturmaz, dışarıdan belli olmaz. Ameliyattan sonra göz çevresinde şişlik ve morluk olabilir, 1 hafta oral ve topikal antibiyotik kullanılır. Dikişler 1 hafta sonra alınır.