GÖZDE LENS KAYMASI (MERCEK KAYMASI)

LENS KAYMASI NEDİR?

Lens gözümüzün iç kısmında bulunan ışık kırıcı bir organdır. Doğuştan herkeste gözün iç kısmında doğal bir lens bulunmaktadır. Bu lensin görevi iışığı kırarak gözün arka kısmında bulunan retina üzerine odaklamaktır.

"Lens kayması" ya da "mercek kayması" ifadesi kullanıldığında iki farklı durumdan biri söz konusudur. Yerinden kayan lens "doğal lens" ya da "yapay lens" olabilmektedir. Yapay lensler ameliyatla göz içine yerleştirilen lenslerdir. Doğal lens, katarakt nedeniyle ya da başka herhangi bir nedenle gözün dışına alınarak yerine yapay lensler yerleştirilebilmektedir. Yapay lenslerin kayması bu yazının konusu değildir. Bu yazıda göz içinde doğuştan gelen doğal lensin kayması konusu incelenecektir.

DOĞAL LENSİN GÖZ İÇİNDEKİ YERİ

Göz içindeki doğal lens aşağıdaki şematik resimde görünmektedir. Doğal lens göze rengini veren iris arkasında merkezi bir konumda bulunur ve zonüler lifler adı verilen bir takım iplikçiklerle yerinde tutulmaktadır. 

LENS KAYMASI NEDENLERİ

Göz içindeki doğal lensin kayma nedenlerini şu şekilde sıralayabiliriz.

1. Travma. Göze gelen darbeler göz içindeki doğal lensi yerinde tutan zonüler liflere hasar vererek lensin yerinden kaymasına neden olabilir. En sık nedendir. 

2. Homosistinüri. Doğuştan gelen genetik kökenli bir hastalıktır. Bu hastalık bazı aminoasitlerin (sistein) üretilmesindeki sorunlardan kaynaklanır. Bu nedenle bu aminoasitin yoğun bulunduğu zonüler lifler daha kırılgandır ve bu da lensin gözde genellikle aşağı doğru kaymasına neden olmaktadır. Homosistinüri olan hastalarda ayrıca mental retardasyon (zeka geriliği), kemik erimesi, epilepsi ve damar tıkanıklığı sorunları da sıklıkla gözlemlenmektedir. Bu hastalar genellikle uzun ve incedirler. Homosistinürisi olan hastaların bebeklik çağında % 30'unda, 15 yaşına kadar ise %80'inde lens kayması görülmektedir. 

3. Marfan Sendromu. Bu sendromda da hastalar homosistinüride olduğu gibi uzun ve incedirler. Ancak lens kayması gözde genellikle yukarı yönde olmaktadır. Homosistinüride sorun genellikle zonül hasarı ve buna bağlı zonül defektidir, muayenede zonüler liflerin olduğu bölgede bu lifler görülmez. Ancak Marfan sendromunda zonüler lifler muayenede görünürler ve gergindirler. Marfan sendromlu klişilerin %50-80'inde "mercek kayması" sorunu ortaya çıkmaktadır. Bu sendromda lens kayması dışında "mikrosferofaki" adı verilen küçük ve yuvarlak bir lens te olabilir. Normalde lens elips şeklindedir.

4. Ektopia Lentis et Pupilla. Bu durum çok nadir görülen bir sendromdur. Göz bebeği (pupilla) merkezi bir konuda değildir ve lens kaymıştır.

5. Aniridi. İris yokluğudur. Doğuştan gelmektedir. Bu kişilerde de mercek kayması sorunu ortaya çıkabilmektedir.

MERCEK KAYMASI TEDAVİSİ

Lens kayması durumunda tedavi hastanın mevcut göz durumuna ve nedene bağlı olarak yapılmaktadır. Eğer mercek kayması çok belirgin değil ise ve görmeyi çok etkilemiyorsa takip edilebilir. Ama görmeyi etkileyecek derecede kayma var ise tedavi genellikle merceğin ameliyatla alınması ve yerine yapay merceklerin yerleştirilmesidir. Bu amaçla standart yapay lensler yerine iris kıskaçlı lensler ya da dikişli lensler kullanılabilmektedir.